Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia - kompletny przewodnik 2025

Od stycznia 2024 roku osoby niepełnosprawne zyskały możliwość ubiegania się o nowe świadczenie wspierające, które może znacząco poprawić ich sytuację finansową. Kluczem do otrzymania tego wsparcia jest uzyskanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, wydawanej na podstawie orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności – dokumentu, który precyzyjnie ocenia stopień autonomii i określa wysokość przysługującego świadczenia.

W tym kompleksowym przewodniku dowiesz się wszystkiego, co niezbędne do skutecznego przejścia przez całą procedurę – od złożonego wniosku wraz z odpowiednią dokumentacją, po otrzymanie decyzji i ewentualne odwołanie.

Świadczenie wspierające ma na celu pomoc w zaspokojeniu szczególnych potrzeb życiowych osób niepełnosprawnych.

Kluczowe informacje

Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stanowi przełomowy instrument w systemie wsparcia osób niepełnosprawnych w Polsce. Oto najważniejsze fakty, które powinieneś znać:

• Organ wydający: Decyzję wydaje wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności
• Dostępność: Wnioski można składać od 1 stycznia 2024 roku zarówno elektronicznie, jak i w formie papierowej
• System punktowy: ustalanie poziomu potrzeby wsparcia odbywa się w skali od 0 do 100 punktów
• Okres ważności: Decyzja jest ważna maksymalnie 7 lat, ale nie dłużej niż do końca ważności orzeczenia o niepełnosprawności
• Wysokość świadczenia: świadczenie wspierające wynosi od 40% do 220% renty socjalnej, w zależności od uzyskanej punktacji
• Dokumenty: Do wniosku należy dołączyć wypełniony kwestionariusz samooceny trudności oraz orzeczenie o niepełnosprawności wraz z symbolem przyczyny niepełnosprawności

Czym jest decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia

Poziom potrzeby wsparcia definiowany jest jako liczbowy wyraz braku lub utraty autonomii osoby w zakresie funkcjonowania fizycznego, psychicznego, intelektualnego bądź sensorycznego. Podstawą prawną całego procesu jest ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Poziom potrzeby wsparcia ustalany jest na podstawie analizy dokumentacji, kwestionariusza i oceny funkcjonowania.

Głównym celem wydania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia jest umożliwienie sprawiedliwego dostępu do świadczenia wspierającego od zakładu ubezpieczeń społecznych. Wysokość świadczenia wspierającego zależy bezpośrednio od uzyskanej punktacji w procesie oceny.

Obszary oceny funkcjonowania

Ocena obejmuje 32 precyzyjnie wyodrębnione obszary codziennego funkcjonowania, w tym różne aspekty codziennego życia, takie jak:

• Mobilność i poruszanie się
• Samoobsługa i higiena osobista
• Komunikacja (w tym w polskim języku migowym i metodach alternatywnych AAC)
• Wykonywanie codziennych czynności
• Kontrolowanie własnych zachowań
• Uczestnictwo w życiu społecznym

W trakcie oceny szczególną uwagę zwraca się na trudności w wykonywaniu określonych czynności w poszczególnych obszarach codziennego funkcjonowania.

Zespół oceniający analizuje 25 najwyżej punktowanych spośród 32 możliwych obszarów, co pozwala precyzyjnie odzwierciedlić najdotkliwsze deficyty funkcjonalne. Ze względu na to, że zadaniem zespołu jest wydanie jak najmniejszej liczby decyzji ustalających poziom potrzeby wsparcia osobom niepełnosprawnym wymagającym większego wsparcia finansowego, zalecamy, aby podczas stawiennictwa przed zespołem orzekającym towarzyszył opiekun osoby niepełnosprawnej. Często to właśnie opiekun ma lepszą wiedzę na temat potrzeb i trudności podopiecznego.

Kto może złożyć wniosek o wydanie decyzji

Prawo do złożenia wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia przysługuje określonemu kręgowi osób: wniosek może być złożony przez pełnoletnią osobę niepełnosprawną lub osobę uprawnioną do reprezentowania pełnoletniej osoby niepełnosprawnej, np. pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego.

Osoby uprawnione

• Pełnoletnia osoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o stopniu niepełnosprawności
• Przedstawiciel ustawowy osoby niepełnosprawnej (np. rodzic, opiekun prawny)
• Pełnomocnik działający na podstawie pisemnego pełnomocnictwa

Warunki formalne

Kluczowym warunkiem jest posiadanie ostatecznego orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia równoważnego przed wydaniem decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia wydawana jest na podstawie ostatecznego orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności lub równoważnego. Oznacza to, że nie można złożyć wniosku w przypadku osoby dopiero oczekującej na wydanie orzeczenia. Co niestety również jest wykorzystywane przez urzędników opóźniających wydanie orzeczenia o niepełnosprawności.

Do orzeczeń równoważnych zalicza się m.in.:

• Orzeczenie o niezdolności do pracy
• Orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji
• Inne orzeczenia wskazane w przepisach ustawy

Orzeczenia równoważne są traktowane na równi z orzeczeniem wydanym na podstawie ostatecznego orzeczenia.

Procedura składania wniosku

Proces złożenia wniosku został zaprojektowany tak, aby być możliwie dostępny dla wszystkich uprawnionych osób. Złożenie wniosku może nastąpić bezpośrednio w siedzibie wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności lub za pośrednictwem powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.

Wniosek o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia składa się przy zastosowaniu formularza określonego w rozporządzeniu. Dokumenty można złożyć zarówno w formie elektronicznej, jak i papierowej, w siedzibie wojewódzkiego zespołu lub za pośrednictwem powiatowego zespołu.

Sposoby złożenia wniosku

1. Bezpośrednio do wojewódzkiego zespołu

• Forma elektroniczna - za pomocą systemu teleinformatycznego utworzonego w tym celu z wymaganym uwierzytelnieniem
• Forma papierowa - osobiście lub pocztą

2. Przez powiatowy zespół

• Złożenie wniosku papierowo w siedzibie powiatowego zespołu
• Powiatowy zespół przekazuje dokumentację wojewódzkiemu w ciągu 7 dni

Dokumenty regulujące procedurę

Wzór wniosku oraz szczegółowy wykaz wymaganych załączników określa rozporządzenie ministra rodziny i polityki społecznej z 23 listopada 2023 r. w spraw orzekania o niepełnosprawności, co zapewnia jednolitość procedury na terenie całego kraju. Do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający status osoby niepełnosprawnej.

Wymagane dokumenty i załączniki

Kompletny wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia musi zawierać następujące elementy, ponieważ kompletność dokumentów jest warunkiem uzyskania świadczenia wspierającego:

Dokumenty obowiązkowe

1. Wypełniony wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, sporządzony zgodnie z wzorem określonym w rozporządzeniu.
2. Do tego wypełniony kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem, obejmujący 32 pytania dotyczące codziennego życia.
3. Kopia orzeczenia o niepełnosprawności lub informacja o jednoczesnym składaniu wniosku o wydanie orzeczenia.
4. Pełnomocnictwo – wymagane tylko w przypadku działania przez przedstawiciela.
5. Zgoda na przeprowadzenie oceny poziomu potrzeby wsparcia w miejscu stałego pobytu, jeśli osoba chce, aby ocena odbyła się w domu.

Dodatkowe dokumenty

W zależności od indywidualnej sytuacji mogą być wymagane dodatkowe dokumenty potwierdzające stan zdrowia, szczególne potrzeby życiowe lub status opiekuna prawnego, co ma na celu zapewnianie dostępności osobom z określonymi rodzajami niepełnosprawności. Dokumenty te mogą także odnosić się do rodzaju potrzebnego wsparcia, precyzując poziom i charakter pomocy dostosowanej do indywidualnych wymagań.

Kwestionariusz samooceny trudności

Kwestionariusz samooceny trudności stanowi kluczowe narzędzie w procesie ustalania poziomu potrzeby wsparcia. Wypełnienie kwestionariusza samooceny trudności jest niezbędne do prawidłowej oceny poziomu potrzeby wsparcia, ponieważ służy dokonaniu samooceny realnych możliwości funkcjonowania w 32 obszarach życia codziennego.

Struktura kwestionariusza

Kwestionariusz obejmuje ocenę trudności w wykonywaniu następujących grup czynności:

• Podstawowe czynności życiowe (higiena, poruszanie się)
• Złożone czynności społeczne (komunikacja, uczestnictwo w życiu społecznym)
• Czynności poznawcze i behawioralne (kontrolowanie własnych zachowań, opanowanie nowej umiejętności praktycznej)

Dodatkowo, kwestionariusz umożliwia określenie rodzaju wymaganego wsparcia osobom niepełnosprawnym, co pozwala na precyzyjne dostosowanie pomocy do indywidualnych potrzeb i charakteru niepełnosprawności.

Sposób wypełniania

Na każde z 32 pytań można udzielić jednej z trzech odpowiedzi:

• Brak zdolności - osoba nie jest w stanie wykonać danej czynności
• Zdolność ograniczona - wykonywanie czynności związanych z określonymi trudnościami
• Pełna zdolność - brak problemów z wykonywaniem danej czynności

Kwestionariusz może wypełnić osoba niepełnosprawna, jej opiekun lub przedstawiciel ustawowy. Kluczowe znaczenie ma rzetelne i realistyczne uwzględnienie rzeczywistych możliwości funkcjonowania. Decyzja o poziomie potrzeby wsparcia podejmowana jest na podstawie informacji wskazanych w kwestionariuszu.

Uwzględnienie komunikacji alternatywnej

Szczególną uwagę zwraca się na możliwości komunikacji, w tym w polskim języku migowym oraz przy użyciu alternatywnych metod komunikacji (AAC), co czyni ocenę bardziej sprawiedliwą dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

Proces oceny i ustalania poziomu potrzeby wsparcia

Ustalanie poziomu potrzeby wsparcia to złożony proces realizowany przez wykwalifikowanych specjalistów, mający na celu precyzyjne określenie stopnia potrzeby wsparcia na podstawie dokładnej analizy funkcjonowania osoby.

Skład zespołu oceniającego

Oceny poziomu potrzeby wsparcia dokonuje co najmniej dwuosobowy skład specjalistów z różnych dziedzin:

• Lekarz
• Psycholog
• Pracownik socjalny
• Inni specjaliści w zależności od rodzaju niepełnosprawności

Taki wielodyscyplinarny skład zapewnia wysoką jakość merytoryczną i wieloaspektowość oceny funkcjonowania osoby ubiegającej się o decyzję.

Etapy procesu oceny

1. Analiza dokumentacji - przegląd wniosku, kwestionariusza i dokumentów medycznych
2. Obserwacja - bezpośrednia obserwacja osoby niepełnosprawnej
3. Wywiad bezpośredni - rozmowa z osobą ubiegającą się lub jej przedstawicielem, podczas której dokonuje się również oceny jej autonomii fizycznej
4. Ocena funkcjonalna - testowanie zdolności w różnych obszarach
5. Ocena w miejscu zamieszkania - opcjonalnie, za zgodą osoby niepełnosprawnej

Rola przedstawiciela ustawowego lub opiekuna

Osoby niepełnosprawne, które potrzebują wsparcia w codziennym życiu, często nie doceniają swojej sytuacji lub z powodów psychologicznych przedstawiają się jako samodzielne, radzące sobie bez problemów. Niestety, milczenie podczas wywiadu przed wojewódzkim zespołem ustalającym poziom potrzeby wsparcia nie sprzyja pozytywnemu rozpatrzeniu sprawy. Dlatego obecność osoby towarzyszącej, takiej jak opiekun osoby niepełnosprawnej, podczas wywiadu bezpośredniego może okazać się kluczowa dla uzyskania korzystnej decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Przedstawiciel, który często jest również opiekunem, doskonale zna stan zdrowia i zakres potrzebnego wsparcia. Jego obiektywna ocena sytuacji jest cennym wkładem merytorycznym dla zespołu wydającego decyzję i może znacząco wpłynąć na jej pozytywne rozstrzygnięcie. W każdej sytuacji kancelaria Król Odszkodowań rekomenduje obecność opiekuna podczas przeprowadzania wywiadu.

Metodologia punktowania

Zespół ocenia funkcjonowanie w 32 obszarach, wybierając następnie 25 najwyżej punktowanych do ostatecznej oceny. Taka metodologia pozwala precyzyjnie odzwierciedlić najdotkliwsze deficyty funkcjonalne i zapewnić sprawiedliwą ocenę różnych rodzajów niepełnosprawności.

Poziom potrzeby wsparcia ustala się w skali od 0 do 100 punktów, gdzie wyższe punkty oznaczają większą potrzebę wsparcia i wyższe świadczenie wspierające.

Terminy i zawiadomienia

System zawiadomień został zaprojektowany tak, aby zapewnić odpowiedni czas na przygotowanie się do oceny.

Harmonogram postępowania

• Zawiadomienie o terminie: Co najmniej 7 dni przed planowaną oceną
• Formy kontaktu: Pisemnie, telefonicznie, SMS-em lub e-mailem (na wniosek)
• Usprawiedliwienie nieobecności: 14 dni od wyznaczonego terminu
• Wydanie decyzji: Do 3 miesięcy od wpływu kompletnego wniosku

Elastyczność terminów

W przypadku zmiany zdolności do stawienia się na ocenę w wyznaczonym terminie, istnieje możliwość usprawiedliwienia nieobecności. Ważne jest przedstawienie dokumentów lub poparcie przytoczonych okoliczności uzasadniających niemożność uczestnictwa w pierwotnie wyznaczonym terminie.

Charakterystyka wydawanej decyzji

Wydany dokument ustalający poziom potrzeby wsparcia to nic innego jak zwykła decyzja administracyjna o precyzyjnie określonych parametrach, podlegająca temu samemu reżimowi prawnemu co każda decyzja administracyjna. O tym co to w praktyce oznacza powiemy w dalszej części artykułu.

Parametry decyzji

• Punktacja: Od 0 do 100 punktów. Decyzję ustalającą poziom potrzeby wydaje się na określony czas, zgodnie z przepisami.
• Ważność: Maksymalnie 7 lat, ale nie dłużej niż do końca ważności orzeczenia o niepełnosprawności
• Podstawa do świadczenia: Umożliwia ubieganie się o świadczenie wspierające w zakład ubezpieczeń społecznych

Istnieje możliwość ponownego ustalenia poziomu potrzeby wsparcia w przypadku istotnej zmiany stanu zdrowia lub sposobu funkcjonowania, co dotyczy także osób zaliczonych do odpowiedniej grupy niepełnosprawności. Oznacza to, że system jest elastyczny i reaguje na zmieniające się potrzeby osób niepełnosprawnych.

Procedury odwoławcze

System odwołań został zaprojektowany tak, aby zapewnić sprawiedliwość i możliwość weryfikacji decyzji.

Etapy odwołania

1. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy
czyli odwołanie od decyzji administracyjnej odmownej składa się do organu, który wydał tę decyzję.

• Termin: 14 dni od dnia doręczenia decyzji
• Składany do: Ten sam wojewódzki zespół, który wydał decyzję
• Efekt: Możliwość korekty decyzji bez angażowania sądu

2. Odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych

• Termin: 1 miesiąc od otrzymania decyji w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy
• Właściwość: sądu pracy właściwy miejscowo
• Charakter: Postępowanie sądowe w spraw zabezpieczenia społecznego

Przywrócenie terminu

W przypadku przekroczenia terminów odwoławczych istnieje możliwość ich przywrócenia:

• Warunek: Udowodnienie braku własnego zawinienia
• Termin: 7 dni od ustania przyczyny uchybienia terminu
• Procedura: Złożenie wniosku z uzasadnieniem opóźnienia

Nadzór i kontrola nad wydawaniem decyzji

System nadzoru zapewnia jednolitość i wysoką jakość orzeczeń na terenie całego kraju, obejmując także kwestie pomocy społecznej.

Organ nadzorczy

Pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych sprawuje nadzór nad prawidłowością ustalania poziomu potrzeby wsparcia. Do jego kompetencji należy:

• Kontrola jednolitości praktyk wojewódzkich zespołów
• Organizacja szkoleń dla członków zespołów orzekających
• Udzielanie wyjaśnień interpretacyjnych
• Możliwość żądania wznowienia postępowania
• Stwierdzanie nieważności błędnie wydanych decyzji

Zapewnienie jakości

Stały monitoring jakości orzeczeń obejmuje analizę spójności decyzji, weryfikację stosowania kryteriów oceny oraz reagowanie na skargi i wnioski dotyczące funkcjonowania systemu.

Elektroniczny system monitorowania

Nowoczesne rozwiązania technologiczne wspierają cały proces orzekania i monitorowania.

Funkcje systemu

Elektroniczny Krajowy System Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności:

• Gromadzi dane o wszystkich wydanych decyzjach
• Udostępnia informacje wojewódzkim zespołom i zakładowi ubezpieczeń społecznych
• Usprawnia proces weryfikacji przy realizacji świadczeń wspierających
• Umożliwia monitoring statystyk i trendów

Zarządzanie systemem

System jest zarządzany przez ministra właściwego ds. informatyzacji oraz ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego, co zapewnia profesjonalne prowadzenie i rozwój technologiczny.

Często zadawane pytania (FAQ)

Czy decyzja o poziomie potrzeby wsparcia jest obowiązkowa?

Nie, decyzja nie jest obowiązkowa. Jest wymagana tylko dla osób, które chcą ubiegać się o świadczenie wspierające. Osoby niepełnosprawne mogą funkcjonować z samym orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności.

Na jaki okres wydawana jest decyzja?

Decyzja wydawana jest maksymalnie na 7 lat, ale jej ważność nie może przekroczyć upływem terminu ważności orzeczenia o niepełnosprawności, na podstawie którego została wydana.

Gdzie można uzyskać pomoc w wypełnieniu wniosku?

Pomoc w wypełnieniu wniosku można otrzymać w:

• Wojewódzkich zespołach ds. orzekania o niepełnosprawności
• Powiatowych zespołach ds. orzekania o niepełnosprawności
• centrum usług społecznych (w niektórych gminach)

Czy można zmienić decyzję o poziomie potrzeby wsparcia?

Tak, można wnioskować o wydanie nowej decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia w przypadku znacznej zmiany stanu zdrowia lub funkcjonowania. Nie ma ograniczeń czasowych - wniosek można złożyć w każdym momencie ważności poprzedniej decyzji.

Jaka jest wysokość świadczenia wspierającego?

wysokość świadczenia wspierającego zależy od liczby uzyskanych punktów:

• 87-89 punktów: 40% renty socjalnej
• 90-94 punkty: 60% renty socjalnej
• 95-97 punktów: 80% renty socjalnej
• 98-100 punktów: 220% renty socjalnej

świadczenie wspierające przysługuje miesięcznie i nie podlega kryterium dochodowego.

Czy przyznanie świadczenia wspierającego wpływa na inne świadczenia?

świadczenie wspierające można łączyć z większością innych świadczeń, w tym z rentą z tytułu niezdolności do pracy, emeryturą czy świadczenia pielęgnacyjnego. Szczegółowe zasady łączenia określają przepisy ustawy.

Podsumowanie

Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia to przełomowy instrument, który wprowadza sprawiedliwszy i bardziej precyzyjny system wsparcia dla osób niepełnosprawnych. Odchodzi od sztywnych kategorii niepełnosprawności na rzecz indywidualnej oceny rzeczywistych potrzeb wsparcia.

Kluczowe korzyści z uzyskania decyzji to:

• Dostęp do świadczenia wspierającego od 40% do 220% renty socjalnej
• Brak kryterium dochodowego przy przyznawaniu świadczenia
• Możliwość łączenia z innymi świadczeniami
• Elastyczny system reagujący na zmiany stanu zdrowia

Jeśli jesteś osobą niepełnosprawną z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności i potrzebujesz dodatkowego wsparcia finansowego, warto rozważyć złożenie wniosku o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia. Pamiętaj, że cały proces został zaprojektowany tak, aby być możliwie dostępny - możesz uzyskać pomoc w wypełnieniu dokumentów, a ocena może odbyć się nawet w Twoim domu.

Nie zwlekaj z podjęciem decyzji - im szybciej złożysz wniosek, tym szybciej będziesz mógł skorzystać z przysługującego Ci wsparcia finansowego. Jeżeli potrzebujesz wsparcia prawnego i doradztwa w zakresie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia nie zwlekaj zadzwoń już dziś +48 792 805 896 lub wypełnij formularz kontaktowy na naszej stronie  [Link do formularza]. Pamiętaj, że analizę Twojej sprawy otrzymasz za darmo. Zapraszamy!