Wypadek w pracy - umowa zlecenie: Co robić i jakie masz prawa?

Najważniejsze informacje

Osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę oraz tym wykonującym świadczenie usług na podstawie umowy zlecenia przysługują prawa do świadczeń w razie wypadku przy pracy, pod warunkiem że są objęte ubezpieczeniem wypadkowym. Zarówno pracownicy na umowie o pracę, jak i zleceniobiorcy mają prawo do zasiłku chorobowego oraz innych świadczeń, o ile zostali zgłoszeni do ubezpieczenia wypadkowego. Prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego mają osoby objęte tym ubezpieczeniem, niezależnie od formy zatrudnienia. Umowa zlecenia, jak i inne umowy o świadczenie usług, obejmują wykonywanie usług na rzecz zleceniodawcy, a prawo do świadczeń zależy od podlegania ubezpieczeniom społecznym i wypadkowemu. Samo ubezpieczenie zdrowotne nie uprawnia do świadczeń z tytułu wypadku, jeśli nie towarzyszy mu ubezpieczenie wypadkowe.

Zleceniobiorcy objęci ubezpieczeniem wypadkowym mają prawo do pełnego zakresu świadczeń z ZUS, włączając w to zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru, świadczenie rehabilitacyjne, a nawet jednorazowe odszkodowanie. Kluczowe jest jednak właściwe zgłoszenie do systemu ubezpieczeń społecznych oraz przestrzeganie określonych procedur.

Definicja wypadku przy pracy na umowie zlecenie

Wypadek przy pracy zleceniobiorcy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z wykonywaniem czynności objętych umową zlecenia. Ta definicja wypadku jest praktycznie identyczna z tą obowiązującą dla pracowników etatowych.

Aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, musi spełnić kilka podstawowych warunków:

• Wystąpić w okresie ubezpieczenia wypadkowego zleceniobiorcy
• Mieć bezpośredni związek z wykonywaniem obowiązków wynikających z umowy zlecenia
• Być wywołane przyczyną zewnętrzną (nie może to być np. atak serca czy inny problem zdrowotny chyba, że w wyjątkowych sytuacjach można go zakwalifikować jako chorobę zawodową)
• Nastąpić w miejscu wykonywania obowiązku wynikającego z zawartej umowy

Zgodnie z przepisami, za wypadek przy pracy uznaje się zdarzenie, które miało miejsce podczas wykonywania pracy wynikającej z określonego tytułu, w tym umowy zlecenia. Prawo do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy wynika z objęcia ubezpieczeniem społecznym z danego tytułu. W przypadku zleceniobiorców, ubezpieczenie społeczne obejmuje osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia, a zakres ich uprawnień i obowiązków regulują odpowiednie przepisy prawa oraz regulacje ustawowe. W odniesieniu do umów zlecenia stosuje się także przepisy kodeksu cywilnego, które mają zastosowanie w sytuacjach nieuregulowanych innymi przepisami.

Podstawą prawną dla ochrony zleceniobiorców jest ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z 13 października 1998 roku, która w zakresie świadczeń wypadkowych zrównuje praktyczne skutki wypadku przy pracy z prawami przysługującymi pracownikom etatowym.

Ważne jest, że wykonywania umowy zlecenia nie ogranicza się tylko do siedziby pracodawcy - wypadek może nastąpić wszędzie tam, gdzie zleceniobiorca realizuje swoje obowiązki zawodowe.

Ubezpieczenie wypadkowe zleceniobiorcy

Zleceniobiorca podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu od pierwszego dnia zgłoszenia do ZUS. Składka ta jest obowiązkowa, podobnie jak składki emerytalna i rentowa. Kluczowe znaczenie ma moment rozpoczęcia ochrony, ponieważ prawo do świadczeń związanych z wypadkiem przy pracy uzależnione jest od podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne, a jego brak nie wpływa na prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy.

Świadczenia przysługują, jeśli zleceniobiorca był objęty ubezpieczeniem wypadkowym w momencie zdarzenia.

Kiedy zleceniobiorca ma prawo do świadczeń?

• Zleceniobiorca może korzystać ze świadczeń wypadkowych tylko wtedy, gdy został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych (emerytalnego i rentowych), ponieważ wtedy automatycznie podlega ubezpieczeniu wypadkowemu.
• Samo ubezpieczenie zdrowotne nie wystarcza.
• Wyjątek: studenci do 26 lat wykonujący umowę zlecenia nie podlegają ubezpieczeniom społecznym, więc nie mają prawa do świadczeń wypadkowych (chyba że wyjątkowo zleceniodawca dobrowolnie ich zgłosi).Ubezpieczeniu wypadkowemu podga praktycznie każdy zleceniodawca.

Jednak nawet w takich przypadkach istnieje możliwość dobrowolnego objęcia zleceniobiorcy ubezpieczeniem chorobowym. Podleganie ubezpieczeniu wypadkowemu dotyczy osób wykonujących zlecenie, czyli w trakcie wykonywania zlecenia.

Moment rozpoczęcia ochrony to kluczowa kwestia - ubezpieczenie wypadkowe zaczyna obowiązywać od pierwszego dnia zgłoszenia sprawy do ZUS przez zleceniodawcę. Bez tego zgłoszenia zleceniobiorca nie otrzyma świadczeń z funduszu wypadkowego, nawet jeśli ulegnie wypadkowi podczas wykonywania pracy.

Prawo do świadczeń może być wykluczone w przypadku umyślnego spowodowania wypadku przez zleceniobiorcę.

Świadczenia przysługujące po wypadku przy pracy

Po wypadku przy pracy zleceniobiorcy przysługują różnorodne świadczenia, które wypłaca ZUS na zasadach analogicznych do tych obowiązujących pracowników zatrudnionych na umowę o pracę. Prawo do tych świadczeń obejmuje również sytuacje, gdy skutki wypadku ujawnią się dopiero po pewnym czasie, powodując późniejsze następstwa i niezdolność do pracy.

Zasiłek chorobowy z tytułu wypadku przy pracy

Podstawowym świadczeniem jest zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe. W przeciwieństwie do zwykłego zasiłku chorobowego, który wynosi 80% podstawy wymiaru od pierwszego dnia niezdolności do pracy, zasiłek z tytułu wypadku przy pracy jest znacznie korzystniejszy.

Zasiłek przysługuje przez cały okres niezdolności do pracy wynikającej z wypadku, przy czym maksymalny okres wypłaty może wynosić do 182 dni w roku kalendarzowym.

Świadczenie rehabilitacyjne

Po wyczerpaniu okresu zasiłku chorobowego, jeśli dalsze leczenie lub rehabilitacja są konieczne, zleceniobiorca może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Jego wysokość wynosi 90% podstawy wymiaru i może być przyznawane maksymalnie na 12 miesięcy.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

W przypadku gdy wypadek skutkuje trwałym lub długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu uniemożliwiającym dalszą pracę, zleceniobiorca zyskał prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wysokość renty zależy od stopnia niezdolności i jest określane na podstawie stażu ubezpieczeniowego i kwot minimalnych określonych w ustawie.

Jednorazowe odszkodowanie

W najcięższych sytuacjach, gdy wypadek przy pracy skutkuje śmiercią zleceniobiorcy, jego rodzina ma prawo do jednorazowego odszkodowania. Warunkiem wypłaty jest, aby zleceniobiorca był objęty ubezpieczeniem wypadkowym, czyli aby składki na to ubezpieczenie były odprowadzane.

Aktualna wysokość jednorazowego odszkodowania (stan na 1 kwietnia 2025 r.):

Zgodnie z obowiązującymi przepisami i obwieszczeniem Prezesa ZUS, kwoty odszkodowania wynoszą:

• 124 473 zł – dla małżonka lub dziecka zmarłego,
• 23 400 zł – dla każdego innego członka rodziny, który spełnia warunki do otrzymania świadczenia (np. rodzice, rodzeństwo),
• dodatkowe 23 400 zł – za każdego kolejnego uprawnionego członka rodziny, jeśli jest ich więcej niż jeden.

Przykład:
Jeżeli po zleceniobiorcy pozostaje żona oraz dwoje dzieci, łączna kwota odszkodowania wyniesie:
3 x 124 473 zł = 373 419 zł

Warunki wypłaty:

• Zleceniobiorca musi być objęty ubezpieczeniem wypadkowym,
• Śmierć musi być bezpośrednim skutkiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
• Uprawniona osoba (np. małżonek, dziecko) musi złożyć wniosek do ZUS (formularz Z-3b oraz inne wymagane dokumenty).

Pokrycie kosztów leczenia

ZUS pokrywa również wszystkie niezbędne koszty leczenia związane z wypadkiem, włączając w to:

• Koszty hospitalizacji
• Leczenie ambulatoryjne
• Zakup leków przepisanych przez lekarza
• Środki pomocnicze (np. protezy, wózki inwalidzkie)
• Rehabilitację medyczną

Uwaga! ZUS nie refunduje leczenia prywatnego – świadczenia lecznicze zapewnia NFZ. ZUS pokrywa jedynie koszty leczenia/protez/sprzętu ortopedycznego itp., jeśli pozostają w związku z wypadkiem (art. 24 ustawy wypadkowej).

Procedura postępowania po wypadku

Właściwe postępowanie po wypadku przy pracy na umowie zlecenie jest niezbędne do uzyskania przysługujących świadczeń. Każdy etap ma istotne znaczenie z punktu widzenia prawa i terminów. Formalna procedura przyznania świadczeń rozpoczyna się od zgłoszenia zdarzenia do ZUS. Kluczowe jest dokładne ustalenie przyczyn wypadku, aby zdarzenie mogło zostać zakwalifikowane jako wypadek przy pracy.

Natychmiastowe zawiadomienie o wypadku

Pierwszym krokiem jest natychmiastowe zawiadomienie zleceniodawcy o zdarzeniu. Poszkodowany lub osoba działająca w jego imieniu powinna zgłosić wypadek tak szybko, jak to możliwe, nie później jednak niż w ciągu 3 dni roboczych od zdarzenia.

Zawiadomienie powinno zawierać:

• Dokładną datę i godzinę wypadku
• Miejsce zdarzenia
• Okoliczności wypadku
• Charakter obrażeń
• Świadków zdarzenia

Zabezpieczenie miejsca wypadku

Zleceniodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku i zebrać dowody. W przypadku wypadków ciężkich lub śmiertelnych, miejsce wypadku nie może być zmieniane do czasu przybycia odpowiednich służb.

Sporządzenie karty wypadku

Zleceniodawca ma obowiązek sporządzić kartę wypadku zdarzenia w terminie 14 dni od otrzymania zawiadomienia o wypadku. Prawidłowe wypełnienie karty wypadku zdarzenia jest niezbędne do uzyskania świadczeń. Karta wypadku to kluczowy dokument, który stanowi podstawę dla ustaleniem okoliczności wypadku i dochodzenia świadczeń.

Karta wypadku musi zawierać:

• dane osobowe poszkodowanego
• szczegółowy opis okoliczności wypadku
• przyczyny wypadku zleceniobiorcy
• Wykaz świadków
• ustalenia okoliczności zdarzenia
• na podstawie dokumentów potwierdzających przyczyny wypadku

Zgłoszenie do organów kontrolnych

W przypadku wypadków ciężkich lub śmiertelnych, zleceniodawca ma dodatkowo obowiązek niezwłocznego powiadomienia:

• Państwowej Inspekcji Pracy
• Prokuratury (w przypadku wypadków śmiertelnych)
• Odpowiednich służb ratunkowych

Przekazanie dokumentacji

Karta wypadku musi zostać przekazana:

• Poszkodowanemu (w terminie 7 dni od sporządzenia)
• ZUS (wraz z wnioskiem o świadczenia)
• Państwowej Inspekcji Pracy (w przypadkach tego wymagających)

Kiedy świadczenia nie przysługują

Istnieją określone sytuacje, w których zleceniobiorca traci prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy. Znajomość tych ograniczeń jest kluczowa dla uniknięcia nieprzyjemnych niespodzianek.

Brak zgłoszenia do ubezpieczenia wypadkowego

Najczęstszą przyczyną odmowy świadczeń jest brak zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczenia wypadkowego przez zleceniodawcę. Bez tego zgłoszenia, nawet udowodniony wypadek przy pracy nie da prawa do jakichkolwiek świadczeń z ZUS.

Umyślne spowodowanie wypadku

Jeśli zostanie udowodnione, że zleceniobiorca umyślnie spowodował wypadek, traci prawo do wszystkich świadczeń. Dotyczy to również prób symulowania wypadku lub fałszowania okoliczności zdarzenia.

Rażące niedbalstwo

Wypadek wskutek rażącego niedbalstwa poszkodowanego może być podstawą do odmowy świadczeń. Przykłady rażącego niedbalstwa to:

• Świadome naruszenie przepisów BHP
• Udowodnione naruszenie poleceń przełożonych dotyczących bezpieczeństwa
• Wykonywanie czynności związanych z pracą bez wymaganych zabezpieczeń

Stan pod wpływem substancji odurzających

Wypadek, do którego doszło pod wpływem środków odurzających lub alkoholu, może być wyłączną przyczyną wypadku i skutkować odmową świadczeń. ZUS może żądać badań toksykologicznych w przypadku podejrzeń.

Brak związku z wykonywaniem zlecenia

Świadczenia nie przysługują, jeśli wypadek nie miał związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z umowy zlecenia. Oznacza to, że wypadek musi nastąpić:

• W czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy
• Podczas wykonywania zwykłych czynności służbowych
• W związku z danym tytułem ubezpieczenia

Podstawa wymiaru i wypłata świadczeń

Wysokość świadczeń z tytułu wypadku przy pracy zależy od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe. W przeciwieństwie do zwykłego zasiłku chorobowego, świadczenia wypadkowe są znacznie korzystniejsze.

Wysokość świadczeń

Wszystkie świadczenia z tytułu wypadku przy pracy wynoszą 100% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Podstawa ta jest obliczana na podstawie:

• Przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w okresie ubezpieczenia
• Składek odprowadzanych przez zleceniodawcę
• Zasad określonych w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego

Kto wypłaca świadczenia

Płatnikiem świadczeń może być zleceniodawca lub ZUS. Zleceniodawca wypłaca świadczenie wówczas jeżeli zgłasza >20 osób do ubezpieczenia chorobowego, natomiast jeżeli liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia chorobowego jest mniejsza niż 20 świadczenia wypłaca ZUS. Zawsze jeżeli zleceniadowaca nie wypłaca należnych świadczeń wypadkowych poszkodowany zleceniobiorca może w sprawie wypłatych świadczeń wypadkowch interweniować w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Termin wypłaty świadczeń

Świadczenia powinny być wypłacane:

• W terminie nie dłuższym niż miesiąc od dnia zgłoszenia zawiadomienia o wypadku
• Począwszy od pierwszego dnia niezdolności do pracy
• Zgodnie z terminami wypłat wynagrodzeń u danego zleceniodawcy

Jeśli płatnik nie wypłaci świadczeń w określonym terminie, poszkodowany ma prawo zwrócić się bezpośrednio do ZUS z żądaniem wypłaty należnych środków.

Działania w przypadku problemów ze świadczeniami

Niestety, w praktyce zdarzają się sytuacje, gdy zleceniodawca nie wywiązuje się ze swoich obowiązków lub ZUS odmawia uznania wypadku. W takiej sytuacji poszkodowany ma do dyspozycji kilka możliwości działania.

Kontrola ZUS i Państwowej Inspekcji Pracy

W przypadku gdy zleceniodawca:

• Nie zgłosił zleceniobiorcy do ubezpieczenia wypadkowego
• Odmawia sporządzenia karty wypadku
• Nie wypłaca należnych świadczeń
• Narusza inne obowiązki w zakresie ubezpieczeń

Poszkodowany może zgłosić sprawę do:

• ZUS - który może przeprowadzić kontrolę i nałożyć odpowiednie sankcje
• Państwowej Inspekcji Pracy - która kontroluje przestrzeganie przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

Dochodzenie odszkodowania na drodze sądowej

Jeśli zleceniodawca ponosi winę za powstanie wypadku lub nie wywiązuje się z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, poszkodowany może dochodzić odszkodowania i zadośćuczynienia na drodze sądowej na podstawie ogólnych przepisów kodeksu cywilnego.

Roszczenia mogą obejmować:

• Rzeczywiste koszty leczenia
• Utracone korzyści (różnica między świadczeniami ZUS a rzeczywistą stratą)
• Zadośćuczynienie za krzywdę
• Odszkodowanie za ból i cierpienie

Odwołanie od decyzji ZUS

Decyzje ZUS w sprawach świadczeń z ubezpieczenia społecznego są zaskarżane do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (w ramach sądów powszechnych – wydziały pracy i ubezpieczeń społecznych). W przypadku odmowy uznania wypadku przez ZUS, poszkodowany ma prawo do:

• Złożenia odwołania do Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
• Wniesienia skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich

Ważne jest, aby odwołanie zostało wniesione w terminie 30 dni od doręczenia decyzji ZUS.

Pomoc prawna

Ze względu na skomplikowany charakter przepisów dotyczących wypadków przy pracy, warto rozważyć skorzystanie z pomocy prawnej, szczególnie w przypadkach:

• Spornych okoliczności wypadku
• Odmowy uznania wypadku przez ZUS
• Podejrzeń o zaniedbania ze strony zleceniodawcy
• Znacznych skutków zdrowotnych wypadku

Kancelaria adwokacka Król Odszkodowań może pomów w sporze z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych a także reprezentować klienta w sprawch o odszkodowanie wypadkowe z tytułu umowy zlecenia przed sądami powszechnymi: w tym sądami pracy i ubezpieczeń społecznych jak i sądami cywilnymi w sprawach o doszkodowanie i zadośćuczynienie.

W przypadku wypadku w pracy na umowie zlecenie, często pojawiają się trudności związane z uzyskaniem należnych świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Kancelaria adwokacka Król Odszkodowań specjalizuje się w kompleksowej pomocy prawnej dla zleceniobiorców, którzy doświadczyli wypadku podczas wykonywania swoich obowiązków. Oferujemy wsparcie na każdym etapie postępowania – począwszy od zgłoszenia wypadku, przez sporządzenie niezbędnej dokumentacji, aż po reprezentację przed instytucjami i sądami.

Ponadto, jeśli wypadek przy pracy na umowie zlecenie spowodował trwały uszczerbek na zdrowiu lub śmierć zleceniobiorcy, pomagamy w uzyskaniu odpowiednich odszkodowań i zadośćuczynień. Kancelaria Król Odszkodowań posiada doświadczenie w prowadzeniu spraw o odszkodowania powypadkowe, co pozwala skutecznie dochodzić należnych świadczeń także od pracodawców lub innych odpowiedzialnych podmiotów.

Dzięki naszej pomocy zleceniobiorcy mogą liczyć na profesjonalne wsparcie prawne, które zwiększa szanse na uzyskanie pełnych świadczeń oraz rekompensaty za doznane krzywdy. Zapraszamy do kontaktu osoby poszkodowane w wypadkach przy pracy na umowie zlecenie, które potrzebują rzetelnej i skutecznej pomocy prawnej. Oferujemy bezpłatną pierwszą konsultację, która umożliwia wstępną ocenę sprawy oraz szans na uzyskanie odszkodowania bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Jeśli jesteś ofiarą wypadku przy pracy którą wykonywałeś na podstawie umowy zlecenia, zadbaj o swoje prawa i nie zwlekaj z dochodzeniem należnych Ci świadczeń. Pamiętaj, że ulegają one przedawnieniu. Skontaktuj się z nami już dziś pod numerem +48 792 805 896 lub wypełnij formularz kontaktowy dostępny na naszej stronie [Link do formularza].

Najczęściej zadawane pytania

Czy student na umowie zlecenie ma prawo do świadczeń po wypadku przy pracy?

Tak, ale pod warunkiem że był objęty ubezpieczeniem wypadkowym. Studenci do 26 roku życia są zwolnieni z niektórych składek, ale jeśli zleceniodawca dobrowolnie zgłosił ich do ubezpieczenia wypadkowego, mają pełne prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy. W przypadku braku takiego zgłoszenia, student nie otrzyma świadczeń z ZUS.

Jakie dokumenty są potrzebne do udowodnienia wypadku przy pracy na zleceniu?

Kluczowymi dokumentami są: karta wypadku sporządzona przez zleceniodawcę, zaświadczenie lekarskie o urazie i jego związku z wypadkiem, dokumentacja medyczna z leczenia, ewentualne protokoły Policji lub innych służb, zeznania świadków oraz kopia umowy zlecenia potwierdzająca, że poszkodowany wykonywał w momencie wypadku czynności objęte umową.

Czy wypadek w drodze do pracy lub z pracy na umowie zlecenie jest objęty ochroną?

Nie, w przeciwieństwie do pracowników etatowych, zleceniobiorcy nie są objęci ochroną ubezpieczeniową podczas dojazdu do pracy lub powrotu z pracy. Wypadek musi nastąpić bezpośrednio podczas wykonywania czynności związanych z realizacją umowy zlecenia w miejscu ich wykonywania.

Co zrobić, gdy zleceniodawca odmawia sporządzenia karty wypadku?

Poszkodowany powinien niezwłocznie zawiadomić o tym fakcie ZUS oraz Państwową Inspekcję Pracy. Może również samodzielnie zgłosić wypadek do ZUS, dołączając dostępną dokumentację medyczną i inne dowody. Odmowa sporządzenia karty wypadku przez zleceniodawcę może skutkować nałożeniem kar finansowych przez organy kontrolne.

Jak długo można otrzymywać świadczenia z tytułu wypadku przy pracy na zleceniu?

Zasiłek chorobowy z tytułu wypadku przy pracy może być wypłacany przez maksymalnie 182 dni w roku kalendarzowym. Po jego wyczerpaniu może zostać przyznane świadczenie rehabilitacyjne na okres do 12 miesięcy. W przypadku trwałego uszczerbku na zdrowiu można uzyskać rentę z tytułu niezdolności do pracy, która może być wypłacana bezterminowo lub do momentu ustania niezdolności.